Nedir

Nedir?

Kronik venöz yetmezliği, venöz (bacaktaki toplardamar) bacaktaki damarın duvarı ve/veya subabının yeterince iyi çalışmayıp bacaktaki kanın kalbe geri dönmesini zorlaştırdığında meydana gelir. Kronik venöz yetmezliği kanın bu damarlarda birikmesine neden olur ve bu birikmeye de staz adı verilir.

 

Sebepleri

Sebepleri

Damarlar vücudun bütün organlarındaki kanı kalbe geri döndürür. Kanın kalbe ulaşması için bacaktaki damarlardan yukarı akması gerekir. Baldır kasları ve ayaklardaki kasların her aşamada damarı sıkması ve kanı yukarı itmesi gerekir. Kanın yukarı doğru hareketinin devam etmesini sağlamak ve geri dönmesini engellenmek için damarlarda tek yönlü subaplar bulunur.

Kronik venöz yetmezliğiyse bu subapların zarar görmesiyle meydana gelir, bu durumda kan geriye akar. Bu subaplardaki hasarsa yaşlanma neticesinde, uzun oturmalar, ayakta durmalardan sonra veya yaşlanmayla birlikte hareket azlığından dolayı ortaya çıkabilir. Damarlar ve subaplar kanın kalbe ulaşmak için yukarıya akmasını zorlaştıracak kadar zayıfladıklarında damarlardaki kan basıncı yükselir ve kronik venöz yetmezliği ortaya çıkmış olur.

Kronik venöz yetmezliği yaygın olarak derin damar trombozu hastalığı diye bilinen ve bacağın derin damarlarındaki kanın pıhtılaştığı durum neticesinde ortaya çıkar. Kronik venöz yetmezliği karın travması ve vasküler fonksiyon bozuklukları, bazen de bilinmeyen sebeplerden de kaynaklanabilir. Bacak damarları içindeki kanın yer çekimine karşı tutulmasını sağlayan subapların çalışmaması kanın damardan yavaşça sızmasına yol açar, bu da bacakta şişmeye neden olur.

Damar trombozu hastalığı neticesinde ortaya çıkan kronik venöz yetmezliği tromboz sonrası sendrom olarak da bilinir. Damar trombozu hastası olan kişilerin nerdeyse yüzde 30’unda teşhisten sonra ki 10 yıl içinde kronik venöz yetmezliği ortaya çıkar.

Belirtileri

Belirtileri

Tedavinin karmaşıklığıyla birlikte kronik venöz yetmezliğinin ciddiyeti hastalık sürecini uzatmaktır. Bundan dolayı kronik damar yetmezliği belirtilerinden biri sizde varsa mutlaka doktorunuzla görüşün. Sorun beklemekle ortadan kalkmaz, teşhis ve tedavi ne kadar erken olursa ileri derecedeki komplikasyonların önlenme ihtimali de o kadar yüksek olur.

Belirtiler şunlardır:

  • Bilhassa uzun oturma sürelerinden sonra bacakların alt kısımlarında ve bileklerde şişme
  • Bacaklarda ağrı ve yorgunluk
  • Yeni varis damarları
  • Bacaktaki sert görünüşlü deri
  • Bacak ve ayaktaki deride dökülme ve kaşıntı
  • Staz ülseri (ya da venöz staz ülseri)

Kronik venöz yetmezliği tedavi edilmezse, bacaklardaki en ince kan damarları (kılcal damarlar) çatlayıncaya kadar kan basıncı ve şişkinlik artar. Şayet böyle bir durum ortaya çıkarsa, üstteki deri kırmızı-kahverengi bir renk alır ve çarpma ve gerimle durumlarında parçalanmalara karşı hassas hale gelir. 

En iyi ihtimalle çatlayan kılcal damarlar lokal doku iltihaplanmalarına ve iç doku hasarlarına neden olabilir. En kötüsü de bu durumun ülserlere, deri yüzeyinde açık yaralara yol açmasıdır. Bu venöz staz ülserlerinin iyileşmesi zor olabilir ve enfeksiyon kapabilir. Enfeksiyon kontrol altına alınmadığı zaman da etraftaki diğer dokulara yayılır ve bu durum da selülit olarak bilinir.

Kronik venöz yetmezliği sıklıkla deri yüzeyine yakın yerlerde bükülüp genişleyen varis damarlarıyla ilişkilidir. Varis damarları her yerde ortaya çıkabilir ama en yaygın görüldükleri yerler bacaklardır.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Kronik venöz yetmezliği risk faktörlerini taşıyorsanız, bu hastalığa diğer kişilerden daha yatkınsınız demektir. En önemli risk faktörleri şunlardır:

  • Derin damar trombozu
  • Varis damarları veya ailenizde varis damarı geçmişi
  • Obezite
  • Hamilelik
  • Aktif olmamak
  • Sigara kullanma
  • Uzun süre oturma ve ayakta durma
  • Kadın olmak
  • 50’nin üzerindeki yaşlar

Kimleri etkiler?

Gelişmiş ülkelerde halkın %40’ında kronik venöz yetmezliği olduğu tahmin ediliyor. Sıklıkla 50 yaş üzerindeki kişilerde ve daha ziyade kadınlarda meydana gelir.

Testler

Testler

Kronik venöz yetmezliğinin teşhisi için doktorunuz tüm tıbbi geçmişinize bakacak ve fiziki muayene gerçekleştirecektir. Fiziki muayene esnasında doktor bacağınızı dikkatle muayene edecektir.

Bacağınızdaki kan dolaşımının incelenmesi için vasküler dupleks ultrason denilen bir test de kullanılabilir. Vasküler ultrason esnasında dönüştürücü (elde tutulan küçük sert bir cihaz) muayene için damar üzerinde deriye yerleştirilir. Dönüştürücü damara gidip gelen ses dalgaları gönderir. Bu ses dalgaları kaydedilir ve damarın resmi alınarak bir monitöre yerleştirilir.

Tedavi

Tedavi

Birçok hastalık gibi kronik venöz yetmezliğinin de en iyi tedavi edilebildiği dönem erken aşamasıdır. Bir vasküler tıp uzmanı veya vasküler cerrah, bir kronik venöz hastaları hastası için tedavi kombinasyonları tavsiye edecektir. Bazı temel tedavi stratejileri şunları içerir:

  • Uzun süren oturma ve ayakta durma süreçlerinden sakının. Uzun bir seyahate çıkmak zorunda kalıp uzun süre oturmanız gerekiyorsa, bacak damarlarınızdaki kan dolaşımının devam etmesini sağlamak için bacaklarınızı, ayak bileklerinizi ve ayağınızı her 30 dakikada bir 10 defa çekip uzatın. Uzun süre ayakta kalmanız gerekiyorsa, sık oturma araları verip ayaklarınızı yukarı kaldırın.
  • Düzenli olarak eksersiz yapın. Yürümek özellikle faydalıdır.
  • Aşırı kiloluysanız kilo verin.
  • Bacaklarınızı yüksekte tutun. Otururken veya yatarken ayaklarınız kalp sevisinin üzerinde olsun.
  • Sıkı çorap giyin.
  • Deri enfeksiyonlarını tedavi etmek için gerektiğinde antibiyotik alın.
  • Cilt temizliğine dikkat edin.

Tedavilerin amacı kan birikmesini önlemek ve ülseri engellemektir.

Sıkı Çoraplar

Sıkı Çoraplar

En klasik tedavi tam oturan destek çorabı (kompres çorabı ya da sıkı çorap da denir) giyilmesidir. Kompres çorapları bazı eczane ve tıbbi malzeme satışı yapan dükkanlardan satın alınabilir ve çeşitli stillerde size sunulur. Doktorunuz size uygun olan kompres çorabı size tavsiye edecektir. 20 mmHg’den daha fazlası için reçete gerekecektir.

Kompres çorabı kullanırsanız, günün sonunda bunları mutlaka çıkarıp yıkayın ve cildinizi de yıkayıp kontrol edin. Çorabın size tam otursun ve herhangi bir zarara neden olmadığından olmasın. Esnek ve tam oturmayan çoraplar aslında, hasar görmüş alana kan akışını önlemek suretiyle durumunuzu daha da kötüleştirir.

Çalışmalar, çorabın yalnız başına belirtilerinizi kontrol altına almaya yetmediği durumlarda esnek çorabın reçeteyle verilen ilaç tedavileriyle birlikte kullanılmasının oldukça etkin olduğunu da göstermiştir.

Diğer Tedaviler

Antibiyotikler

Antibiyotikler kronik venöz yetmezliği ilgili enfeksiyonlardan cildin temizlenmesi için tavsiye edilebilir ama durumun tekrarlanmasını önlemek için asıl altta yatan hastalığın tedavi edilmesi gerekir.

Diğer ilaç tedavileri

Post-trombotik sendromunuz varsa, doktorunuz ilave kan pıhtılaşmasını önlemek için ilaç tedavisi verecektir.

İlaçlı bir sargı, yarı sert bir bandajı oluşturan çinko oksit jel bazlı, çoklu tabakalı bir kompresi kombine etmektedir. Başka çok tabakalı kompres sistemleri mevcuttur ve yara bakım kremleri ile kombine halde kullanılırlar.

Bazı hastalar da bitkisel diyet destekleyicilerden olan, atkestanesi türevleri ekstresi içeren bir üründen yarar bulmuşlardır. Unutmayın ki bitkisel ürünler reçeteyle aldığınız ilaçların yerine kullanılmamalı ve bunlar reçeteyle aldığınız ilaçlarla etkileşime girdiklerinden, tedbir olarak kullanılmalıdır. Lütfen, doktorunuza veya eczacınıza bunların ilaç etkileşimlerini sorun.

Cilt Bakımı

Cilt Bakımı

Cilt temizliğine dikkat etmek önemlidir. Cildinizi nemli tutun böylece kolayca dökülmesini veya çatlamasını önleyin. Şayet cildiniz dökülmüyor ve sıvı sızdırmıyor ama iltihaplanıyorsa, hidrokortizon, deriyi korumak için çinko oksit kremi veya mantar enfeksiyonunu önlemek için mantar önleyici krem gibi kaşıntı önleyici kremler tavsiye edecektir.

Sıvı sızdıran cilt, ıslak kompresle tedavi edilir. Şayet bacağınızda ülserleşme varsa, deriyi korumak ve kan akışını sağlamak için doktorunuz tabakalı bandajı nasıl kullanacağınızı size gösterecektir.

Cerrahi Olmayan Tedavi

Cerrahi olmayan tedavi

Cerrahi olmayan tedaviler skleroterapi (ameliyatsız varis tedavisi) ve endovanöz termal ablasyonu içerir.

Skleroterapi örümcek ağı damarları veya varis damarlarının içine doğrudan bir solüsyon enjekte edilmesini içerir, böyle bu damarların kırılıp yok olması önlenmiş olur. İstenen sonucun alınması için genellikle birkaç skleroterapi gerekir. Skleroterapi basittir, nispeten ucuzdur ve doktor muayene hanesinde de uygulanabilir. Bu, damarlardaki ağrı ve rahatsızlığı ortadan kaldırabilir ve venöz kaybı ve ülserleşme gibi komplikasyonları da önleyebilir. Kozmetik sebeplerde de sıklıkla uygulanabilir.

Endovenöz termal ablasyon etkilenmiş olan damarda yoğun bir lokal ısı meydana getirmek için lazer veya radyo dalgalarını kullanan daha yeni bir tekniktir. Teknik, enerji kaynaklarıyla birlikte farklıdır fakat her lokal ısının her iki şekli de hedeflenen damarı kapatır. Bu tedavi sorunlu damarı kapatır ama bu, damarları öyle bir noktada bırakır ki kanama ve hasar en az olur. Bağlama ve bantlamaya kıyasla endovenöz termal ablasyon, benzer kozmetik sonuçlarla birlikte daha az ağrıya neden olur ve normal aktivitelere daha hızlı dönmenizi sağlar.

Cerrahi Tedavi

Cerrahi tedavi ne zaman gerekli olur?

Cerrahi tedavi gerektiren hastaların yüzde 10’u veya bundan daha az bir kısmı için tedavi seçenekleri damar bağlama ve striping, mikroenjeksiyon/ambulatuvar filebektomi ve baypas ameliyatıdır. Aşağıda bu tekniklere kısaca değinilecektir. Doktorunuz sizin için en uygun tedaviyi size tavsiye edecektir.

Cerrahi Tedaviler

Bağlama ve striping sıklıkla kombinasyon halinde uygulanır. Damar bağlama, damar cerrahının sorunlu damarları kesip birbirinden ayırdığı bir uygulamadır. Hastaların çoğu birkaç gün içinde iyileşir ve normal aktivitelerine dönerler. Striping, daha büyük damarların iki küçük kesikten çıkarıldığı bir cerrahi yöntemdir. Striping daha pahalı bir uygulamadır ve çoğu kişi iyileşmek için nerdeyse 10 güne ihtiyaç duyar. Cerrahiden birkaç hafta sonra yaralanmalara neden olur.

Mikroenjeksiyon/ambulatuvar filebektomi damar üzerinde ufak bir kesiğin veya iğne başı kadar bir deliğin açıldığı ve buradan bir filebektomi çengeliyle sorunlu damarın çıkarıldığı bir ufak bir uygulamadır.

Bacak içinde damar baypası kalpteki baypas ameliyatının aynısıdır, tek fark başka bir bölgede yapılıyor olmasıdır. Kronik venöz yetmezlikten etkilenmiş olan kan akışının sağlanması için vücudun başka bir yerinden alınan sağlıklı damarın kullanılmasından ibarettir. Baypas, üst uylukta, yalnızca çok ciddi vakalarda diğer tedavilerden netice alma imkanın bulunmadığı durumlarda kullanılır.

Önleme

Önleme

Bu durumun sizde riskini azaltmak için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

  • Sağlıklı ve dengeli beslenin.
  • Sigara kullanmayı bırakın.
  • Düzenli olarak eksersiz yapın.
  • Sıkı kuşak veya kemer gibi sizi sıkıştıracak şeyler giymekten kaçının.
  • Aşırı kiloluysanız kilo verin.
  • Uzun süre oturmaktan ve ayakta durmaktan sakının.
İLGİLİ MAKALE

İç Varis Tedavisi

Prof. Dr. Atilla BİTİGEN

Hocam merhaba hamile iken ritim bozukluğu cıktı doktorum kardiyoloji git görün dedi göründüm mitral kapakta sarkma yetersizlik var ve ritim bozukluğu ... devamı