Genel Olarak Normal Yaşa Bağlı Unutkanlık
Ara sıra anahtarlarınızı veya gözlüğünüzü nereye koyduğunuzu, arabanızı nereye park ettiğinizi veya bir tanıdığınızın adını unutmanız garip değildir. Yaşlandıkça bir şeyleri hatırlamanız daha uzun sürebilir. Bunlar yaşlanmanın normal bir parçası olsa
Ara sıra anahtarlarınızı veya gözlüğünüzü nereye koyduğunuzu, arabanızı nereye park ettiğinizi veya bir tanıdığınızın adını unutmanız garip değildir. Yaşlandıkça bir şeyleri hatırlamanız daha uzun sürebilir. Bunlar yaşlanmanın normal bir parçası olsa da bütün yaşlı erişkinlerde hafıza değişiklikleri olması şart değildir.Bu tip hafıza sorunu ciddi olmaktan ziyade rahatsız edicidir.
Aniden başlayan veya günlük yaşamınızı bariz bir şekilde etkileyen hafıza kaybı daha ciddi bir sorunun var olduğu anlamına gelebilir.
- Bunama (demans) hafızada, sorun çözme yeteneğinde, öğrenme yeteneğinde ve karar vermede birkaç haftadan birkaç aya kadar gerçekleşebilecek yavaş düşüştür. Çoğu sağlık sorunu bunamaya veya bunama benzeri belirtilere neden olabilir. Bazı durumlarda bunama geriye döndürebilir. 65 yaşın üstündeki insanlarda bunamanın en sık görülen sebebi Alzheimer hastalığıdır.
- Hezeyan (deliriyum), kişinin beyninin çalışmasında (zihinsel durum) ani bir değişikliktir. Hezeyan karmaşaya, uyku-uyanıklık döngülerinde değişikliğe ve garip davranışlara neden olabilir. Hezeyanın birçok sebebi olabilir, mesela alkol veya uyuşturucu ya da ilaçyoksunluğu, bir enfeksiyonun veya bir başka sağlık sorununun ortaya çıkması veya daha kötüye gitmesi gibi.
- Bellek yitimi (amnezi) bir kafa yaralanmasının, felcin, madde suiistimalinin veya savaş ya da araba kazası gibi ağır duygusal bir olayın neden olabileceği hafıza kaybıdır. Sebebe bağlı bellek yitimi geçici veya kalıcı olabilir.
Karıştırma veya azalmış uyanıklık ciddi bir rahatsızlığın özellikle yaşlı insanlarda ilk belirtisi olabilir. Karıştırmaya veya azalmış uyanıklığa neden olan sağlık sorunları arasında aşağıdakiler vardır:
- Alzheimer hastalığı
- Kandaki oksijen miktarında azalmaya veya karbon dioksit miktarında artışa neden olan astım veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı
- Kan akımını azaltan kalp sorunları, örneğin kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı veya düzensiz kalp atışı (aritmiler).
- Diyabetten kaynaklanan sorunlar.
- Kanda yüksek seviyelerde toksin birikmesine neden olan böbrek veya karaciğer yetmezliği.
- Uzun süreli alkolizm gibi sorunların neden olduğu kötü beslenme ve vitamin eksiklikleri (Wernicke-Korsakoff sendromu).
- Depresyon veya şizofreni gibi zihinsel sağlık sorunları.
- Hipotiroidizm, miksödem koması veya hipertiroidizm gibi tiroit sorunları.
Alkol ve çoğu reçeteli ve reçetesiz ilaç, karıştırmaya veya azalmış uyanıklığa neden olabilir. Bu sorunlar aşağıdakilerden kaynaklanmış olabilir:
- Bir ilaçtan çok fazla almak (aşırı ilaç alma). Yaşlı insanlarda hafıza kaybının veya karıştırmanın en büyük sebebi ilaçların aşırı kullanımı olabilir.
- Alkol ve ilaç etkileşimleri. Bu özellikle aynı zamanda birçok ilaç alan yaşlı insanlarda bir sorundur.
- Bir ilacın veya alkolün suiistimali.
- İlaç zehirlenmesi veya yoksunluğun etkileri
Karıştırma veya azalmış uyanıklığın diğer sebepleri şunlar olabilir:
- Bir kafa yaralanması.
- Beyne kan akımının azalması veya engellenmesi. Bu, geçici iskemik nöbette (TIA) veya felçte olabilir.
- Beyin apsesi, ansefalit, menenjit veya kan zehirlenmesi gibi enfeksiyon.
- Reye sendromu (20 yaşında veya daha genç insanlarda).
- Frengi (geç aşama) ve insan immün yetmezlik virüsü (HIV) gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar.
- Nöbet bozukluğu (epilepsi).
- Beyin tümörleri
Bilinç düzeyinde değişikliklere neden olabilecek çevresel durumlar arasında şunlar vardır:
- Hipotermiye yol açacak şekilde soğuk havaya maruz kalma,
- Güneş çarpmasına yol açacak şekilde yüksek sıcaklığa maruz kalma,
- Hastaneye yatma. Bu özellikle çevreleri ve rutinleri değiştiğinde yaşlı insanları etkiler.
- Yüksek irtifa nedeniyle kanda oksijenin düşmesi (hipoksi).
- Karbon monoksit gibi toksinlere (zehirlere) maruz kalma.
Çoğu zaman başka belirtiler de bulunur mesela ateş, göğüs ağrısı veya yürüyememe ya da ayakta duramama. Karıştırma veya azalmış uyanıklık olduğunda yaşadığınız diğer belirtileri fark etmeniz ve doktorunuza söylemeniz önemlidir. Bu, doktorunuzun belirtilerinizin sebebini belirlemesine yardımcı olacaktır.
Uyanıklıkta azalma bilinç kaybına doğru ilerleyebilir. Bilincini kaybeden bir insan uyanık değildir ve çevresinin farkında değildir. Bayılma (senkop) kısa bir bilinçsizlik şeklidir.