Nedir

Nedir

Glomerülonefrit böbreklerinizin atıklardan ve aşırı sıvılardan kurtulma yeteneğine hasar veren bir böbrek hastalığıdır. Ayrıca glomerül hastalığı denilen glomerülonefrit, (ani bir iltihaplanma nöbeti şeklinde) akut veya (zaman içinde gelişecek şekilde) kronik olarak meydana gelebilir.

Glomerülonefrit başka bir nedene bağlı olmadan meydana gelirse ona primer glomerülonefrit denir. Eğer lupus veya şeker hastalıkları gibi başka bir rahatsızlık neden oluyorsa buna ikincil glomerülonefrit denir. Tedavi, sizde görülen glomerülonefrit türüne bağlıdır.

Belirtileri

Belirtileri

Glomerülonefritin belirtileri onun nedenine ve akut mu yoksa kronik mi olduğuna bağlıdır. Bir şeylerin yanlış olabileceğine dair ilk belirtiniz rutin bir idrar analizinin sonucunda ortaya çıkabilir. Belirti ve işaretleri şunlardır:

  • İdrarınızda bulunan kırmızı kan hücrelerinden dolayı kola renkli, sulu, çay renkli idrar
  • Aşırı protein yüzünden köpüklü idrar
  • Yüksek tansiyon
  • Yüzde, ellerde, ayaklarda ve karında şişmeyle kendini gösteren su tutma (ödem)
  • Anemi veya böbrek yetmezliği nedeniyle yorgunluk
  • Normalden daha az idrara çıkma

Doktora ne zaman gitmeli
Eğer glomerülonefritle ilişkili görülen belirtiler yaşıyorsanız doktorunuzu arayın. Glomerülonefritin belirti ve işaretlerine sahipseniz vakit kaybetmeden doktorla görüşün.

Sebebleri

Sebepleri

Her böbreğinizde yaklaşık 1 milyon filtre (glomerül) vardır, bunların her biri sıvı toplayan küçük bir borucuğa (tübul) bağlıdır.  Her glomerülle tübul bir nefron oluşturur. Nefronlar böbreklerin işlevsel birimleridir. Glomerül böbreklerinizden geçen kanı filtre eder ve filtre edilen kan tekrar kan dolaşımına döner. Tübuller ihtiyaç duyulan maddeleri, örneğin proteinleri tutarak glomerül filtrenin işleyişini yönlendirir. Artıklar idrar olarak böbreklerinizden çıkan iki boru (üreter) vasıtasıyla mesanenize gider.

Glomerülonefrit (glomerüllerin iltihaplanması) böbreklerinize zarar vererek filtre yeteneğini kaybetmelerine ve bu yüzden tehlikeli miktarda sıvının ve artığın vücudunuzda birikmesine (böbrek yetmezliği) ve kanınızda var olması gereken proteinin idrar yoluyla atılmasına neden olur. 

Glomerülonefritin sebebi genellikle bilinmiyor. Bilinen sebepleriyse şunlardır:

Enfeksiyonlar

  • Streptokokkal enfeksiyonu sonucunda gelişen glomerülonefrit: Boğazınızda veya cildinizde meydana gelen bir strep enfeksiyonu sonucunda glomerülonefrit oluşabilir. Enfeksiyon sonrası oluşan glomerülonefrit gelişmiş ülkelerde artık daha az görülür; bunun sebebi büyük ihtimalle streptokokkal enfeksiyonlarının antibiyotiklerle tümüyle tedavi edilmesidir.
  • Bakteriye bağlı endokardit Bakteriler bazen kan dolaşımınıza girerek kalbinize yerleşebilir ve kalp kapakçıklarınızdan bir veya birkaçına enfeksiyon bulaştırabilir. Hasarlı veya suni kalp kapağı gibi kalplerinde sorun olan insanların riski daha yüksektir.
  • Virüse bağlı enfeksiyonlar Glomerülonefrite neden olabilen virüsler AIDS’e neden olan HIV virüsüle karaciğer sorunlarına yol açan Hepatit B ve Hepatit C virüsleridir.

Bağışıklık sistemi hastalıkları

  • Lupus (Deri veremi). Kronik bir iltihaplanma hastalığı olan lupus vücudunuzun birçok kısmını, cildinizi, eklemlerinizi, böbreklerinizi, kan hücrelerinizi, kalbinizi ve ciğerlerinizi etkileyebilir.
  • Goodpasture sendromu. Zatürreye benzeyen nadir bir bağışıklık sistemi rahatsızlığı olan Goodpasture sendromu ciğerlerinizde kanamanın dışında glomerülonefrite de neden olabilir.
  • İg A nefropatisi Nüksedici bir biçimde idrarda kanla kendini gösteren bu hastalık, glomerüllerdeki immünoglobin A (Ig A) artıklarından kaynaklanır. Ig A nefropatisi yıllarca herhangi fark edilebilir bir belirti göstermeden meydana gelebilir. Bu bozukluk görüldüğü kadarıyla erkeklerde kadınlardan daha yaygındır.

Vaskülit (damar iltihabı)

  • Poliarterit. Bu vaskülit biçimi vücudunuzun birçok yerindeki, örneğin kalp, böbrek ve bağırsaklardaki orta ve küçük kan damarlarını etkiler.
  • Wegener granülomatozu. Bu vaskülit biçimi akciğerlerinizdeki, üst solunum yollarınızdaki ve böbreklerinizdeki küçük ve orta büyüklükteki kan damarlarını etkiler.

Glomerüllerin çizilmesine neden olan tıbbi durumlar

  • Yüksek tansiyon. Yüksek tansiyonun sonucu olarak böbreklerinizde ve normal fonksiyonlarında hasar oluşabilir. Glomerülonefrit böbrek işlevini azalttığı için yüksek tansiyona da neden olabilir.
  • Şeker hastalığına bağlı böbrek hastalığı. Şeker hastalığına bağlı böbrek hastalığı (diyabetik nefropati) şeker hastası olan herkesi etkileyebilir. Diyabetik nefropatinin gelişmesi genellikle yıllar sürer. Kan şekeri düzeylerinin ve tansiyonun iyi bir şekilde kontrol altında tutulması böbrek hasarını önleyebilir veya yavaşlatabilir.
  • Fokal segmental glomerüloskleroz. Glomerüllerden bazılarının dağınık bir şekilde çizilmesiyle kendini gösteren bu hastalık başka bir hastalıktan veya bilinmeyen bir sebepten kaynaklanabilir.

Bazen akut bir glomerülonefrit nöbeti sonucu kronik glomerülonefrit meydana gelebilir. Bazı insanlarda daha önce bir böbrek hastalığı yaşanmamıştır, bu yüzden kronik glomerülonefritin ilk işareti kronik böbrek yetmezliğidir. Kronik glomerülonefrit nadiren irsidir. Kalıtsal biçimlerinden biri olan Alport sendromunda ayrıca işitme ve görme zayıflamaları olabilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonları

Glomerülonefritin komplikasyonları şunlardır:

  • Akut böbrek yetmezliği. Nefronun filtreleme kısmında işlev kaybı, artıkların hızla birikmesine neden olabilir. Bu tıbbi durum acil diyalize ihtiyaç duymanıza yola açabilir. Diyalizde bir yapay böbrek makinesiyle (diyalizer), kanınızdaki artıklar ve fazladan sıvılar temizlenir.
  • Kronik böbrek yetmezliği. Son derece ciddi olan bu komplikasyonda böbrekler yavaş yavaş işlevlerini yitirir. Normal kapasitenin en az yüzde 10’u kadar böbrek işlevi böbrek hastalığının son aşamasını işaret eder ve genellikle hayatta kalmak için böbrek nakli veya diyaliz gerekir.
  • Yüksek tansiyon. Yüksek tansiyon böbreklerinize zarar verir ve bunun sonucunda kanda biriken artıklar tansiyonunuzu yükseltir.
  • Nefrotik sendrom. Bu bir grup belirti ve işaret glomerülonefrite ve glomerüllerin filtreleme yeteneğini etkileyen başka hastalıklara eşlik edebilir. Nefrotik sendrom kendini idrarda yüksek protein seviyeleriyle gösterir, bu durum kanda düşük miktarda proteine, yüksek tansiyona, göz kapaklarının, ayakların ve karnın sıvı birikmesi (ödem) dolayısıyla şişmesine neden olur.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Muhtemelen ilk yapacağınız şey aile doktorunuza veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. Ne var ki bazı vakalarda randevu almak için aradığınızda bir böbrek uzmanına (nefrolog) yönlendirilebilirsiniz.

İhtiyaç duyduğunuz bilgileri mutlaka almak için randevunuza hazırlanabilirsiniz.

Ne Yapabilirsiniz

  • Randevudan önce yapmanız gerekenleri öğrenin. Randevunuzu alırken diyetinizi kısıtlamak gibi önceden yapmanız gereken şeyler olup olmadığını mutlaka öğrenin.
  • Randevunuzla ilişkili görünmese bile belirtilerinizin hepsini yazınız.
  • Önemli kişisel bilgileri not edin, hayatınızdaki önemli stresli olayları veya son zamanlardaki büyük değişimleri de katın.
  • Vitaminler ve takviye ilaçlar dahil olmak üzere kullandığınız bütün ilaçların bir listesini çıkarın.
  • Mümkünse yanınıza bir arkadaşınızı veya yakınınızı alın. Yanınızdaki kişi doktorun verdiği bilgileri hatırlamada size yardımcı olabilir.
  • Yanıt almak istediğiniz soruları yazınız.

Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın. Glomerülonefrit için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

  • Böbreklerim ne kadar kötü etkilenmiş?
  • Ne tür testlere ihtiyacım var?
  • Hastalığım geçici mi yoksa kronik mi?
  • Diyalize ihtiyacım olacak mı?
  • Neleri yapmamam gerekiyor?
  • Bir uzmana görünmeli miyim? Maliyet ne olacak, sigortam bir uzmana görünmeyi karşılıyor mu?
  • Bana tarif ettiğiniz ilacın bir alternatifi var mı?
  • Yanımda götürebileceğim herhangi bir broşür veya matbu malzeme var mı? Hangi web sitesini tavsiye ediyorsunuz?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında  herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Testleri

Testler ve Teşhis

Kesin belirti ve işaretler glomerülonefriti gösterebilse de, hastalık genellikle rutin bir idrar analizinin anormal çıkmasıyla gün ışığına çıkar. İdrar analizi şu sonuçları gösterebilir:

  • Glomerüllerde olası bir hasarı gösteren kırmızı kan hücreleri ve kırmızı kan hücresi artıkları
  • Bir enfeksiyon ve iltihaplanma belirtisi olan beyaz kan hücreleri
  • Nefron hasarını işaret edebilen protein çokluğu

Kretinin ve ürenin fazla olması gibi diğer işaretler, yüksek tansiyonunuzun kontrol altına alınamaması da doktorunuzun glomerülonefritiniz olduğundan kuşkulanmasına yol açabilir.

Doktorunuz glomerülonefritiniz olduğundan şüphelenirse idrar testine ek olarak şu teşhis testlerinden bir veya daha fazlasını isteyebilir.

  • Kan testleri. Bu test kretinin ve kan üre nitrojeni gibi artık maddelerin seviyesini ölçerek filtre mekanizmalarındaki aksaklıklar ve böbrek hasarı hakkında bilgi verebilir.
  • Tarama testleri. Doktorunuz böbrek hasarının işaretlerini görürse, röntgen, ultrason incelemesi veya bilgisayarlı tomografi taramasıyla böbreklerinizi görüntülemek isteyebilir.
  • Böbrek biyopsisi. Bu işlem iltihaplanmanın nedenini tespit etmek için özel bir iğne kullanarak küçük böbrek dokusu örnekleri alma ve mikroskop altında örnekleri incelemeyi içerir. Glomerülonefrit hastalığı teşhisini kesinleştirmek için böbrek biyopsisi şarttır.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Glomerülonefrit tedavisi ve aldığınız sonuç şunlara bağlıdır: 

  • Hastalığın akut mu yoksa kronik mi olduğu
  • Altta yatan sebep
  • Belirti ve işaretlerinizin türü ve şiddeti

Bazı akut glomerülonefrit vakaları, özellikle bir strep enfeksiyonundan sonra ortaya çıkanlar genellikle kendi başlarına iyileşir ve özel bir tedavi gerektirmez.

Yüksek tansiyonu kontrol altında tutup böbrek işlevindeki azalmayı yavaşlatmak için doktorunuz şu ilaçlardan herhangi birini önerebilir:

  • Müshil ilaçları
  • Anjiotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri
  • Anajitensin II reseptör antagonistleri

Doktorunuz ayrıca glomerülonefritin altta yatan sebebini tedavi etmek için başka ilaçlar da reçete edebilir.

  • Strep veya bakteriyel enfeksiyon. Doktorunuz büyük ihtimalle uygun bir antibiyotik reçete eder.
  • Lupus veya vaskülit. Doktorunuz genellikle kortikostreoitler veya bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar reçete eder.
  • İg A nefropati. Balık yağı takviyeleri İg A nefropatisi olan bazı insanlarda başarılı olmuştur ve hala inceleme altındadır.
  • Goodpasture sendromu. Goodpasture sendromu olan insanların tedavisinde bazen plazmaferez kullanılır. Plazmaferez kandaki plazmayı çıkarıp sıvıyla veya bağışlanmış bir plazmayla değiştirerek kanınızdaki antikorları alan mekanik bir süreçtir.

İlişkili böbrek hastalıkları tedavileri.
Akut glomerülonefrit ve akut böbrek yetmezliği için geçici olarak diyalize girmek aşırı sıvıyı alıp yüksek tansiyonu kontrol edebilir. Son aşamada böbrek yetmezliğinin tek uzun dönemli tedavisi böbrek diyalizi ve böbrek naklidir. Genellikle genel sağlığın kötü olması yüzünden böbrek nakli mümkün değilse diyaliz tek seçenek haline gelir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı Ve Evde Tedavi

Doktorunuz diyetinizde şöyle değişikliklere gitmenizi isteyebilir: 

  • Sıvı tutmayı ve yüksek tansiyonu önlemek veya asgaride tutmak için tuzu sınırlandırmak.
  • Kandaki artık birikmesini yavaşlatmak için protein ve potasyumu azaltmak.

Şeker hastalıklarınız varsa aşağıdaki şeyler böbrek hasarını yavaşlatabilir.

  • Sağlıklı kilonuzu korumak.
  • Kan şekerinizi kontrol altında tutmak.

Hastalıkla Birlikte Yaşamak

Kronik glomerülonefrit ve kronik böbrek yetmezliğiyle yaşamak duygusal olarak sizi çok yorabileceği için bir destek grubuna katılmak sizin için faydalı olabilir. Böyle bir grup hem sizi anlayışla dinler hem de size faydalı bilgiler sunar. Size yakın bir destek grubunun olup olmadığını doktorunuzdan öğreniniz.

Önleme

Önlem

Birçok glomerülonefriti önlemenin yolu yoktur. Bununla birlikte bazı faydalı önlemler bulunur: 

  • Boğaz ağrısına veya impetigoya neden olan strep enfeksiyonları için hemen tedaviye başvurun.
  • HIV, hepatit gibi bazı glomerülonefrit çeşitlerine neden olan enfeksiyonları önlemek için güvenli cinsellik kurallarına uyup damara enjekte edilen uyuşturuculardan uzak durun.
  • Diyabetik nefropatiyi önlemek için kan şekerinizi kontrol altında tutun.
  • Böbreklerinizin yüksek tansiyondan hasar görme ihtimalini azaltmak için tansiyonunuzu kontrol altında tutun.